اصفهان نصف جهان

سفرنامه‌نویسی یکی از اشکال دیرینه‌ی ادبی است که بسیاری از بزرگان در نگارش آن بخت‌آزمایی کرده‌اند. اما بدون‌شک می‌توان یکی از منحصربه‌فردترین تلاش‌ها را در این زمینه، به صادق هدایت (Sadegh Hedayat)، از نویسندگان به‌نام و بزرگ ایران نسبت داد.

کتاب اصفهان نصف جهان (Isfahan: Half of the World)، اثری ماندگار و البته بسیار متفاوت در میان آثار هدایت به‌شمار می‌رود که در عین سفرنامه بودن، شکلی مختص به خود دارد. صحت این ادعا را می‌توان با مقایسه‌ی کتاب و شکل نوشتار صادق هدایت در سفرنامه به‌دست آورد. چراکه این نویسنده، از جمله نویسندگان برجسته و مدرن ایرانی‌ست که در نگارش سفرنامه‌ها به‌شیوه‌ی مشاهده‌نویسی روی آورده. او به‌جای بیان روایتی پرپیرایه و دشوار یا استفاده از چارچوب‌بندی‌های خاص سفرنامه، بسیار آسان، ساده و سرراست می‌نویسد. نکته‌ی مهم درباره‌ی کتاب اصفهان نصف جهان این است که هدایت توانسته در کنار سادگی زبان و جذابیت قلم خود، تصویری عریان و حقیقی از شهر اصفهان و شرایط اجتماعی آن دوران ارائه کند.

صادق هدایت در نگارش این کتاب تلاش کرده روایتی واقعی و بدون کم‌وکاست را از آنچه در این شهر دیده و روی داده برای مخاطبان خود به‌تصویر بکشد. با خواندن این سفرنامه‌ی سبک مدرن، اصفهان آن زمان را از نگاه خاص و هنرمندانه‌ی هدایت خواهید دید و در این نمایش بی‌نقص زیبایی، خیال و واقعیت را در کنار هم و بر لبه‌ی یک مرز باریک می‌یابید. ساختار کتاب، از چهار روایت به قلم صادق هدایت تشکیل شده که پس از سفر چهار روزه‌ی او و مشاهداتش به این شهر نوشته می‌شود. هدایت داستان سفر به اصفهان را با خطره‌ای از دوران تحصیلش آغاز می‌کند و پس از آن به توصیف آنچه در جای جای این شهر، مانند چهارباغ، عمارت عالی‌قاپو، مدرسه‌ی هارونیه، امامزاده اسماعیل و ... بر او گذشته حرف می‌زند.

نویسنده در اولین یادداشت، که نام کتاب را از آن وام گرفته به شرح جزئیات و مناسبات اجتماعی و انسانی می‌پردازد و هر آنچه از شیوه‌ی آداب معاشرت و مناظر شهر دیده است، روی کاغذ می‌آورد.