قصه های بهرنگ

کتاب قصه‌های بهرنگ نوشته‌ی صمد بهرنگی، متن کاملی است از مجموعه داستان‌هایی که فقط پند و اندرز نمی‌دهند و به دنبال تنبیه و تشویق نیستند بلکه به کودکان می‌آموزد که زیر بار ظلم زورگویانی که سد راه پیشرفت و تکامل بشری هستند نروند.

دیگر زمان آن گذشته است که ادبیات کودکان محدود به تبلیغ و تلقین نصیحت‌های خشک و بی‌برو برگرد، نظافت دست‌ و پا و بدن، اطاعت از پدر و مادر، حرف‌شنوی از بزرگان، سر و صدا نکردن در حضور مهمان، سحرخیز باش تا کامروا باشی، بخند تا دنیا به رویت بخندد، دستگیری از بینوایان به سبک و سیاق بنگاه‌های خیریه و مسائلی از این قبیل که نتیجه‌ی کلی و نهایی همه‌ی این‌ها بی‌خبر ماندن کودکان از مسائل بزرگ و حاد و حیاتی محیط زندگی است باشد. چرا باید در حالی‌ که برادر بزرگ دلش برای یک‌ نفس آزاد و یک‌دم هوای تمیز لک زده، کودک را در پیله‌ای از «خوشبختی و شادی و امید» بی‌اساس خفه کرد؟ بچه را باید از عوامل امیدوار‌ کننده‌ی الکی و سست بنیاد نا امید کرد و بعد امید دگرگونه‌ای بر پایه‌ی شناخت واقعیت‌های اجتماعی و مبارزه با آن‌ها را جای آن امید اولی گذاشت.

آیا کودک غیر از یاد گرفتن نظافت و اطاعت از بزرگان و حرف‌ شنوی از آموزگار و ادب چیز دیگری احتیاج ندارد؟ آیا نباید به کودک گفت که در مملکت تو هستند بچه‌هایی که رنگ گوشت و حتی پنیر را ماه‌ به‌ ماه و سال‌ به‌ سال نمی‌بینند؟ چرا که عده‌ی اندکی دلشان می‌خواهد همیشه «غاز سرخ شده در شراب» سر سفرشان باشد.

ادبیات کودکان باید پلی باشد بین دنیای رنگین بی‌خبری و در رؤیا و خیال‌های شیرین کودکی و دنیای واقعیت‌های تلخ و دردآور و سرسخت دنیای بزرگ‌ترها. کودک باید از این پل گذشته و آگاهانه و مسلح و چراغ به دست به دنیای تاریک بزرگ‌ترها پا بگذارد. در این صورت است که بچه می‌تواند کمک و یار واقعی پدرش در زندگی باشد و عامل تغییر دهنده‌ی مثبتی در اجتماع راکد و هردم فرو رونده.